باسمه تعالی

آشنائی با خرید منابع در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور (ویرایش اردیبهشت 1391)

شیوه‌های خرید منابع در نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور

خرید منابع کتابخانه‌ای اعم از کتاب، نشریه و اقلام چندرسانه‌ای در اداره کل تأمین منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی به دو روش متمرکز و غیرمتمرکز انجام می شود. در روش غیرمتمرکز، اعضای کتابخانه ها در قالب طرح کتاب من، کتاب‌های مورد نیازشان را درخواست می دهند و کتاب مورد درخواست در اسرع وقت به کتابخانه محل عضویت سفارش دهنده ارسال می‌شود.

در خرید متمرکز کتاب،‌ پس از دریافت تازه‌های نشر از سوی ناشران و پدیدآورندگان منابع کتابخانه‌ای و طی مراحل کارشناسی ارزیابی آثار توسط کارگروه‌های تخصصی متشکل از استادان و کارشناسان خبره و زبده‌ی کتاب در خصوص خرید منابع کتابخانه‌ای اقدام می‌گردد.

در حال حاضر 18 کارگروه تخصصی با عناوین دین، ادبیات، قصه و رمان، تاریخ، روانشناسی،‌ کلیات، فلسفه، علوم اجتماعی، علوم محض و کاربردی، هنر، ‌سینما، رسانه و سرگرمی، جغرافیا و نجوم، بهداشت، سلامت و ورزش، مدیریت و اقتصاد، خانواده و تغذیه، زبان، کودک و نوجوان و کارگروه ویژه در نهاد کتابخانه‌های عمومی مشغول به فعالیت بوده که برای هر اثر رسیده به نهاد با توجه به درجه‌بندی کتابخانه‌های تحت پوشش اتخاذ تصمیم می‌شود.

میزان خرید منابع

همان‌گونه که اشاره شد تأمین منابع در اداره کل منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی در دو قالب طرح کتاب من و خرید متمرکز و مستمر انجام می‌شود. در طرح کتاب من از هر کتاب یک نسخه برای کتابخانه بر اساس تقاضای عضو خریداری و به کتابخانه مزبور ارسال می‌شود.

در خرید متمرکز و مستمر، از کتب تأییدشده توسط کارگروه‌های تخصصی موضوعی مربوطه در تیراژی بین 31 نسخه تا 3000 نسخه خریداری و به کتابخانه‌های تحت پوشش نهاد ارسال می‌شود. در سال‌های اخیر با توجه به گسترش کتابخانه‌های تحت پوشش در گستره ایران اسلامی، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به بزرگترین خریدار کتاب در کشور تبدیل شده‌است به طوری که میزان خرید متمرکز منابع طی سال 1390 به بیش از یکصد و سی میلیارد ریال رسیده است. همچنین طی این مدت میزان تأمین منابع از طریق طرح کتاب من بالغ بر سی میلیارد ریال شامل477184 عنوان کتاب درخواستی اعضاء بوده است.

علاوه بر موارد فوق بر اساس میزان بودجه‌های فرهنگی استان‌ها، هر استان از طریق مؤسسه کتاب‌نشر وابسته به نهاد و با نظارت اداره کل تأمین منابع اقدام به خرید کتاب برای کتابخانه‌های تحت پوشش استان خود می‌نماید که از این محل نیز طی یک‌سال گذشته بالغ بر ده میلیارد ریال منابع خریداری و به کتابخانه‌های تحت پوشش ارسال شده‌است.

لزوم تأمین بهترین آثار در خرید منابع

درحال حاضر با توجه به محدودیت حجم مخزن کتابخانه‌های عمومی و لزوم تأمین بهترین منابع در هر موضوع برای تجهیز و تکمیل موجودی کتابخانه‌ها، در سال حدود 5 درصد از عناوین آثار چاپ اول را پس از طی مراحل کارشناسی و تصویب در کارگروه‌های تخصصی خریداری و به کتابخانه‌های عمومی ارسال می‌نماید.

مثلا طی یک‌سال در موضوع نجوم ممکن است 100 اثر مختلف منتشر شود اما با توجه به محدودیت‌های فوق‌الذکر 5 عنوان اثر انتخاب و برای کتابخانه‌های عمومی ارسال می شوند که بالمآل بهترین آثار در موضوع مربوطه خواهند بود و لزوما قابل توصیه و پیشنهاد برای مطالعه عموم مخاطبان کتابخانه‌های تحت پوشش نیز می‌باشند.

معیارهای خرید آثار در خرید متمرکز

آثاری در نهاد کتابخانه‌های عمومی مورد بررسی کارشناسی توسط کارگروه‌های تخصصی قرار می‌گیرند که واجد این شرایط باشند:

1ـ چاپ اول آثار متعلق به دو سال اخیر باشد.

2ـ قطع آنها رقعی یا وزیری باشد.

تبصره1: در مورد دایره المعارف‌ها قطع رحلی و در مورد کتب کودکان همه قطع‌ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت

تبصره 2 : در صورت امکان تغییر قطع برای آثار و انتشار با قطع مورد نظر نهاد، نمونه‌های ارسالی بررسی خواهند شد.

3ـ منابع موردنظر می‌بایست از نظر تایپ، تصحیح، ویراستاری، صحافی و کتابسازی فاقد اشکال باشند.

4ـ کتاب‌های نفیس در اولویت خرید نهاد نمی‌باشد.

5ـ با توجه به این‌که خرید آثار در موضوعات کاملاً تخصصی مورد نیاز اعضاء در قالب طرح کتاب من صورت می‌پذیرد، این‌گونه آثار نیز در اولویت خرید متمرکز نهاد نمی‌باشد.

6ـ کتابهایی که به زبانی غیر از زبان فارسی نگارش یافته اند در اولویت خرید نهاد نمی‌باشد.

7ـ کتابهای آموزشی و کمک آموزشی نظیر حل المسائلها و کتابهای تست کنکور در اولویت خرید نهاد نمی‌باشد.

8ـ منابعی که حاوی مطالبی با محتوای تقویت آئین دین مبین اسلام، انقلاب اسلامی، ولایت فقیه و مؤلفه‌های هویت ملی ایرانیان، تقویت مبانی خانواده،‌ مروج تعبد، معنویت و توحید و به طور کلی ارتقاء دهنده مطالعه مفید باشند در اولویت بررسی و خرید برای کتابخانه‌های عمومی خواهند بود.

در ادامه برای آشنائی پدیدآورندگان منابع کتابخانه‌ای، شیوه‌نامه‌ی تحویل کتاب از ناشران برای ارزیابی در اداره کل تأمین منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی آمده‌است.

شیوه‌نامة تحویل کتاب از ناشران

1. با توجه به لزوم مشارکت گسترده‌ی همة ناشران و پدیدآورندگان منابع کتابخانه‌ای در تأمین منابع کتابخانه‌های عمومی و با هدف کاهش هزینه‌های ارسال نمونه کتابها به نهاد، اداره کل منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور از این پس تنها پاسخگوی درخواست‌هائی است که روال زیر را برای بررسی خرید نمونه منابع طی نمایند.

2. قبل از ارسال نمونه‌ آثار به اداره کل منابع لازم است اطلاعات کامل آثار مدنظر در فرمت فایل اکسل به آدرس ایمیل اداره کل منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ارسال شود.

3. اطلاعات منابع می‌بایست در فرمت فایل اکسل با عناوینی به شرح زیر ارسال شود.

4. نمونه فایل اکسل مدنظر جهت تکمیل و ارسال را از اینجا دانلود کنید

5.پس از تکمیل فایل فوق مطابق اطلاعات مندرج در جدول فوق فایل اکسل را به آدرس پست الکترونیکی manabe@iranpl.ir ارسال نمائید.

6. در عنوان نامه قید شود: درخواست بررسی و خرید منابع – نام انتشارات یا نام پدیدآور – تاریخ ارسال

7. پس از دریافت ایمیل فوق در اداره کل منابع و بررسی کارشناسی مقدماتی با توجه به اطلاعات ارسالی، نتیجه بررسی به آدرس ایمیل شما ارسال خواهد شد.

8. طی نامه الکترونیکی که به آدرس ایمیل ناشر ارسال خواهد شد، از ناشر درخواست می‌شود تا عناوین مدنظر برای بررسی بیشتر را به آدرس نهاد کتابخانه‌های عمومی ارسال نماید.

9. نمونه منابع ارسالی به نهاد عودت داده نمی‌شود.

10. از ارائه درخواست خرید برای منابعی که قبلا از سوی نهادکتابخانه‌های عمومی کشور از شما خریداری شده است خودداری فرمائید.

11. در خصوص هرگونه تغییر در روند فوق از طریق پورتال نهاد کتابخانه‌های عمومی اطلاع‌رسانی خواهد شد.